روش اورژانس پیشگیری از بارداری و فراورده های داروئی موجود Emergency Contraception
روش اورژانس پیشگیری از بارداری ( EC ) روشی است که پس از تماس جنسی بدون استفاده از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری و یا هر موردی که احتمال بارداری ناخواسته پس از تماس جنسی را داشته باشد، می تواند تا سه روز ( ?? ساعت ) از بارداری پیشگیری کنند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز   ،   این روش توسط کارکنان بهداشتی آموزش دیده ارائه می گردد. بدلیل درصد بالاتر شکست این روش و مداوم نبودن مصرف آن در مقایسه با سایر روش های مطمئن، فقط باید در موارد مشخص از آن استفاده کرد. این روش را نباید به عنوان یک روش دائمی پیشگیری از بارداری استفاده نمود.

مکانیسم عمل:

پیشگیری از تخمک گذاری
تأخیر در تخمک گذاری
اختلال در اندومتر (مخاط داخلی رحم)
اختلال در نفوذ اسپرم به تخمک
اختلال در حرکت لوله های رحمی
اختلال در لقاح

اثر بخشی:
اثر بخشی روش اورژانس با قرصهای ترکیبی حدود ??%  و میزان حاملگی حدود ? % و اثر بخشی با قرصهای لوو نورجسترل (levonorgestrol)حدود ??% و میزان حاملگی با استفاد ه از این قرصها حدود ?% گزارش شده است. همچنین اثر بخشی روش EC با فاصله زمانی تماس جنسی تا آغاز استفاده از روش ارتباط قابل توجهی دارد هر چقدر این فاصله کوتاهتر باشد، اثربخشی آن بیشتر است.

عارضه ها و چگونگی برخورد با آنها:

تهوع و استفراغ حین مصرف: میزان تهوع و استفراغ با استفاده از قرصــهای ترکیبی به ترتیب ??% و ?? % بوده که با استفاده از قرص های لوونورجسترل حدود ??% و ? % کــاهش می یابد . بهتر است قبل و ? – ? ساعت پس از مصرف هر دوز EC از یک داروی ضد تهوع مانند دیمن هیدرینات (Dimen Hydrinate) یا دیفن هیدرامین (Diphen Hydramine) استفاده شود.

قرص دیمن هیدرینات ?? – ?? میلی گرم ? – ? بار در روز یاقرص ( شربت ) دیفن هیدرامین ?? – ?? میلی گرم ( ? – ? قاشق غذا خوری کوچک ) که مصرف دوز اول آن نیم ساعت قبل از خوردن قرص EC و دوز های بعدی (در صورت نیاز )با فاصله های ? ساعته پس از آن است، درکاهش شدت تهوع و استفراغ مؤثر است.

 
اختلال قاعدگی: ممکن است که قاعدگی بعدی چند روز زودتر یا دیرتر آغاز شود، طول مدت آن تغییر یافته و  تغییر در طول مدّت و مقدار خونریزی ایجاد می شود (فرد باید در مورد بی خطر بودن این مسئله آگاهی داشته باشد)
سردرد و سرگیجه
موارد منع مصرف:
تقریباً همه افراد می توانند از این روش استفاده کنند. موارد منع مصرف استفاده از این روش برای انواع قرصهای در دسترس به شرح زیر است:

قرص لوونورجسترل

پورفیری حاد فعْال A
بیماری فعْال و شدید کبد در حال حاضر

بارداری (بدلیل بی اثر بودن و نه خطر برای جنین)

خونریزی های غیر طبیعی و تشخیص داده نشده تناسلی
قرص های ترکیبی

بارداری (بدلیل بی اثر بودن و نه خطر برای جنین)
موارد منع مصرف استروژن، میگرن، ترومیور B وریدهای عمقی
چه افرادی می توانند از این روش استفاده کنند:
کاربرد روش اورژانس پیشگیری از بارداری در صورت وجود تماس جنسی محافظت نشده، به موارد خاص زیر محدود می گردد.
استفاده نکردن از کنتراسپتیوها
تجاوز
وجود شرایط نشان دهنده استفاده نادرست یا شکت کنتراسپتیو مانند:
پارگی کاندوم
خارج شدن کاندوم
فراموشی خوردن قرص ترکیبی برای سه نوبت
فراموشی خوردن قرص شیردهی به مدّت بیش از سه ساعت
تأخیر بیش از ? هفته در تزریق آمپول DMP
استفاده نادرست از روش طبیعی
خروج IUD در زمانی بجز دوران قاعدگی
زمان شروع و چگونگی استفاده از EC:
مصرف اوّلین دوز این روش باید حداکثر در فاصله زمانی ?? ساعت از تماس جنسی مشکوک با یکی از روشهای زیر صورت گیرد تا از حاملگی ناخواسته جلوگیری شود:

قرص لوونورجسترول ? عدد در اولین فرصت و یک عدد ?? ساعت بعد،
قرص HD ، ? عدد در اولین فرصت و دو عدد ?? ساعت بعد،
قرص LD ، ? عدد در اولین فرصت و ? عدد دیگر ?? ساعت بعد،
قرص تری فازیک ، ? عدد قرص سفید در اولین فرصت و چهار عدد قرص سفید دیگر ?? ساعت بعد ( قرصهای مرحله سوم )
تذکر های حین مصرف:
بهتر است که قرص ها با شکم خالی خورده نشود.
در صورت استفراغ تا دو ساعت پس از استفاده از روش، خوردن مجدد قرصها ضروری است.
حداکثر دفعات مجاز استفاده از این روش در هر سیکل قاعدگی یک بار است.
اثر بخشی این روش با استفاده از فنی توئین و ریفامپین ( داروهای ضد صرع ) کاهش می یابد. که در صورت استفاده همزمان از این داروها باید مصرف قرص لوونورجسترل به میزان ???% افزایش یابد.( در هر دوز دوعدد ).
افزایش تعداد تماس های جنسی بدون محافظت، اثر بخشی روش را کاهش و احتمال حاملگی را افزایش می دهد بنابراین استفاده از این روش در هر دوره قاعدگی فقط برای یک نوبت مجاز خواهد بود.
اگر پس از استفاده از روش EC تأخیر قاعدگی بیش از ? روز شود، باید احتمال حاملگی برای فرد بررسی و برای انجام تست بارداری ( ترجیحاً B-HCG ) ضرورت دارد.